Treść

,,Metale ciężkie”^*

Metale ciężkie  to  pojęcie, które określa grupę pierwiastków o masie właściwej większej niż 4,5 g/cm³, wysokiej temperaturze topnienia i wrzenia. W stanach stałym i ciekłym charakteryzują się dobrą przewodnością cieplną i elektryczną. Dostają się do powietrza, gleby oraz wody w wyniku:

- działalności człowieka (emisje związane z przemysłem hutniczym, energetycznym, wydobywczym, emisje komunikacyjne, gospodarka komunalna czy rolnictwo),

- procesów naturalnych (wybuchy wulkanów, pożary lasów, erozja gleby, parowanie oceanów).

Mają zdolność przemieszczania się (ich nośnikami są np. pyły), asymilacji i kumulacji. Do organizmu człowieka trafiają pośrednio (przemieszczając się w łańcuchu troficznym) lub bezpośrednio. Niektóre pełnią funkcję mikroelementów- są stałym i niezbędnych składnikiem organizmu żywego (żelazo, cynk, miedź, mangan, kobalt), ale tylko w znikomych ilościach. Inne są całkowicie zbędne i stanowią dla niego zagrożenie (rtęć, ołów, kadm, bar). Poznajmy bliżej kilka z nich.

Kadm odznacza się największą aktywnością i najwyższym wskaźnikiem bioakumulacji. Dostaje się do organizmu człowieka także z wdychanym dymem tytoniowym. Toksycznie oddziałuje na rozwój płodu oraz układ krwionośny, oddechowy i wydalniczy. Gromadzi się głównie w nerkach i wątrobie.

Ołów po wchłonięciu do organizmu (głównie przez układ oddechowy i skórę) wiąże się z erytrocytami i transportowany jest drogą krwionośną do tkanek i narządów, gdzie się gromadzi. Wywiera negatywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy, układ moczowy, nerwowy oraz immunologiczny.

Cynk chociaż spełnia istotne funkcje (tworzy enzymy, reguluje pracę układu krwionośnego, rozrodczego i kostnego), a jego niedobór powoduje choroby skóry, stany alergiczne i łysienie, to przy wysokich stężeniach  jest również szkodliwy. Odkłada się wówczas w nerkach i wątrobie, powoduje niedokrwistość, co związane jest z obniżeniem przyswajalności innych pierwiastków, takich jak: żelazo, fosfor, wapń. Uważany jest również za czynnik rakotwórczy.

Chrom w niewielkich ilościach jest niezbędny dla życia, ponieważ spełnia ważną rolę w przemianach metabolicznych glukozy, niektórych białek i tłuszczów. Jest składnikiem niektórych enzymów. Jednak przekroczenie dopuszczalnych stężeń związków chromu może prowadzić do uszkodzenia układu pokarmowego, zmian skórnych, mutacji, a nawet rakotwórczych [1].

[1] Ociepa-Kubicka A., Ociepa E., Toksyczne oddziaływanie metali ciężkich na rośliny, zwierzęta i ludzi Inżynieria i Ochrona Środowiska 2012, t. 15, nr 2, s. 169-180